ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΜΟΥ
Ξεφυλλίζοντας τα φωτογραφικά μου αρχεία διαπίστωσα ότι ένα μεγάλο ποσοστό είναι φωτογραφίες που έγιναν σε κλειστούς χώρους. Διαπίστωσα, ομολογώ με έκπληξη, ότι ένα μεγάλο μέρος της φωτογραφικής μου ενασχόλησης ή έκφρασης έγινε σε κλειστούς χώρους. Το ένα μέρος αυτής της κατηγορίας φωτογραφιών έγινε στα δωμάτια ή στους χώρους όπου ζούσαν οι εικονιζόμενοι άνθρωποι. Είναι γεγονός ότι πάντα ήθελα να φωτογραφίζω ανθρώπους στον χώρο τους, γιατί έχω προσέξει ότι οι άνθρωποι είναι πιο κοντά στον πραγματικό τους εαυτό και αυτό με ενθουσιάζει. Είχα επισημάνει επίσης ότι η διακόσμηση ή τα αντικείμενα που υπάρχουν γύρω τους συμπληρώνουν εύγλωττα χαρακτηριστικά για τη συμπλήρωση της περιγραφής της προσωπικότητάς τους. Το άλλο ευρύτατο μέρος, έγινε σε κλειστούς επιλεγμένους Δημόσιους χώρους, όπου καταγράφονται οι εκφράσεις ανθρώπων που βρίσκονται εκεί λόγω ειδικών συνθηκών.
Σκέφθηκα λοιπόν να σας παρουσιάσω μια επιλογή φωτογραφιών, άλλοτε προσεκτική και άλλοτε επιπόλαιη, από αυτό το υλικό με τίτλο ‘Φωτογραφία Δωματίου’.
Η επιλογή έγινε από ένα μεγάλο σύνολο εσωτερικών λήψεων με βάση την ιδιαιτερότητα του θέματος, παραλείποντας τα συνηθισμένα θέματα, όπως πορτραίτα, φίλοι ή σύνολα ατόμων, ειδικοί χώροι κλπ. Η σειρά παράθεσης των φωτογραφιών ακολουθεί την ηλικιακή ανάπτυξη του ανθρώπου, από την κύηση μέχρι τα βαθειά γεράματα.
Τα θέματα που επέλεξα είναι κοινωνικού περιεχομένου και επισημαίνουν ομορφιές και ασκήμιες, δύναμη και αδυναμία, πάθη και επισημάνσεις της κοινής μοίρας των ανθρώπων. Είναι δηλαδή θέματα που μας κάνουν να χαρούμε, να χαμογελάσουμε να σκεφθούμε να προβληματιστούμε και ίσως να μελαγχολήσουμε. Σίγουρα όμως μέσα από αυτή την διαδικασία επισημαίνουμε ή διαπιστώνουμε την ανάγκη να γλυκαίνουμε σαν άνθρωποι στη ζωή μας και κυρίως να βελτιώνουμε τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας. Κάτι δηλαδή που μετριάζει την στείρα ανταγωνιστικότητα. Βέβαια αν πάψει το κακό πως θα φαινόταν το καλό ή αλλιώς αν δεν υπήρχε ο συνεχής ανταγωνισμός πως θα είχαμε εξέλιξη. Πιστεύω ότι υπάρχει μια ενδιάμεση περιοχή που ισορροπεί η ανθρωπιά με την ανταγωνιστικότητα και στόχος αυτής της δουλειάς είναι να συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση.
ΦΩΤΗΣ ΚΑΖΑΖΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στις καλές τέχνες το έργο των δημιουργών, διαμορφώνεται από πολλούς καθοριστικούς παράγοντες, όπως είναι η χρονική περίοδος έναρξης της καλλιτεχνικής απόπειρας, από τον τόπο που μεγαλώνουν, από τα βιώματα, από τις επιρροές, τις συναναστροφές και τις ευρύτερα εποχικές συγκυρίες.
Ο ΦΚ μεγάλωσε στη Ν. Σμύρνη σε ένα περιβάλλον έμμεσης καλλιτεχνικής επιρροής και δύσκολης οικονομικής προοπτικής. Ωστόσο από νωρίς δεν ακολουθούσε τους συμμαθητές του που πήγαιναν στα γήπεδα, στα σφαιριστήρια, στα καφενεία αλλά επέλεξε παρέα με καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα.
Η ανάγκη των ανθρώπων για έκφραση είναι συνάρτηση του χαρακτήρα τους, οι καλλιτέχνες έχουν ξεχωριστό χαρακτήρα θα έλεγα, χρησιμοποιώντας τους όρους της σύγχρονης τεχνολογίας, έχουν διαφορετικό ευαισθητοποιητή. Έτσι αργά ή γρήγορα επιλέγουν τρόπο ικανοποίησης αυτής της ανάγκης. Ο ΦΚ διάλεξε τη φωτογραφία κι’αυτό ήταν φυσικό αφού βρέθηκε σε σκοτεινό θάλαμο ήδη από τα δέκα του χρόνια.
Η άλλη του κλίση ήταν τα μαθηματικά και η φυσική. Έτσι συνειδητά ακολούθησε επαγγελματικά αυτή την κατεύθυνση και κράτησε την φωτογραφία ως μέσο εκφράσεων των καλλιτεχνικών του ανησυχιών.
Τα πρώτα χρόνια η επιρροή του θείου του Απόστολου Βερβέρη ήταν προφανής, αλλά σταδιακά πέρασε στις δικές του επιλογές και απέκτησε προσωπικό στυλ.
Είναι γεγονός ότι η επαγγελματική του σταδιοδρομία ήταν καθοριστικό εμπόδιο στην εμβάθυνση σε νέα καλλιτεχνικά ρεύματα, αλλά ίσως ήταν και επιλογή του να κρατήσει τη φωτογραφία αυστηρά ως μέσο καταγραφής του κόσμου αντί να έχει καλλιτεχνικές ή καλλιτεχνίζουσες επιδιώξεις. Απέφυγε συστηματικά να κάνει τεχνικούς μιμητισμούς της ζωγραφικής ή άλλων εικαστικών εκφράσεων με τη φωτογραφία.
Επικεντρώθηκε στην καταγραφή με τη φωτογραφία της ελληνικής επαρχίας και τις διάφορες εκφράσεις του ανθρώπου όλων των ηλικιών, με έμφαση οπωσδήποτε στη γυναίκα.
Πέρασαν 48 χρόνια από τότε που στη Ρόδο έκανε, με μία Rolleiflex του ‘35, τις πρώτες αξιόλογες φωτογραφίες του και σήμερα βρίσκεται με ένα αρχειακό υλικό το οποίο προσπαθεί να ομαδοποιήσει σε θεματικές κατηγορίες, οι οποίες είναι πολλές. Από όσα θυμάμαι στη μακρόχρονη φιλία μας, έχει ασχοληθεί με εργατικά και βιομηχανικά θέματα, τοπία, θέατρο, λαογραφία, κοινωνική φωτογραφία, ταξιδιωτική και φωτογραφία δρόμου κλπ.
Το έργο του σε γενικές γραμμές έχει αμεσότητα και ειλικρίνεια που οφείλεται κυρίως στο χαρακτήρα του και στο ότι προέρχεται από τις θετικές επιστήμες. Θα έλεγα ότι το έργο του επικεντρώνεται στην επιλογή και καταγραφή θεματικών ενοτήτων και την κατά κανόνα άψογη και απέριττη παρουσίασή τους. Σ’ αυτό ίσως οφείλεται και το γεγονός ότι δεν είναι απόλυτα αρεστός στις καλλιτεχνίζουσες τάσεις της εποχής μας.
Θα ήταν παράληψη να μην αναφερθώ στο τεράστιο εκπαιδευτικό του έργο. Στην Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία δίδασκε επί 30 χρόνια ανιδιοτελώς, επίσης στην ΧΑΝ Αθηνών επί 14 χρόνια και σε άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα (ΑΚΤΟ και ΝΕΛΕ) και σε πολλούς συλλόγους. Και συνεχίζει μέχρι σήμερα.
Τα λευκώματα που έχει εκδώσει είναι, όπως λέει ο ίδιος, ένας ενδεικτικός κατάλογος μέρους της δουλειάς του και όχι εκδόσεις υψηλού επιπέδου, που συνεπάγονται σημαντικό κόστος. Είναι όμως, κατά την γνώμη μου, μια αξιόλογη σύγχρονη δουλειά με έντονο προσωπικό στυλ και ματιά που επικεντρώνεται στις ανθρώπινες σχέσεις, αδυναμίες και πάθη. Αυτό φαίνεται έντονα σε αυτό το λεύκωμα όπου επιδιώκει με τις φωτογραφίες του έναν κοινωνικό σχολιασμό, αρχίζοντας από την μητρότητα και την παιδική ηλικία φθάνοντας ως τα βαθειά γεράματα. Ξεφεύγει όμως συχνά από την κλασσική ανθρώπινη πορεία και ακολουθεί δρόμους που επισημαίνουν μια άλλη, πιο σκληρή, καθημερινότητα.
ΕΛΕΝΗ ΓΕΡΑΚΙΤΗ
Ιστορικός τέχνης